Bijgewerkt op 10 november 2020
Een probleem waar iedere ruiter mee te maken heeft is balansverstoring. Deze moeilijkheid begint al bij het berijden van het jonge paard en blijft vaak onopgelost. De oplossingen die de voorwaartse methode biedt zijn simpel, effectief en paardvriendelijk. Ik neem je in dit artikel mee in alle aspecten die met balans te maken hebben.
De voorwaartse rijmethode benadert het paard zoals het zich in vrijheid in balans beweegt. Dit is een natuurlijke balans die verstoord is op het moment dat je het jonge paard berijdt. De voorwaartse methode helpt de natuurlijke balans te herwinnen zonder bij het paard spanning en ongemak te veroorzaken. Deze methode heeft dus oog voor het wezen van het paard én het functioneren van het paardenlichaam.
het vrije paard
Een paard dat de ‘vrije’ beschikking over zijn lichaam heeft beweegt makkelijk. Zeker als hij opgeleid en gereden is op dezelfde manier waarop hij vrij, onbereden, en rustig zou bewegen. Als een paard vrij en rustig is, beweegt hij zich in alle gangen met lange, met vlakke passen. Hij neemt uit zichzelf een langgerekte houding aan. Hierdoor zijn de gangen constant in een vloeiende balans. Het is gemiddeld een voorwaartse balans, omdat het zwaartepunt niet in het midden van paardenlichaam ligt, maar meer in het gebied direct achter de schoft.
het zwaartepunt en beweging
Hiervoor las je over de relatie van de balans en het zwaartepunt dat tot uiting komt in de lichaamshouding van het paard. Het zwaartepunt heeft ook een bepalende invloed op de bewegingen van het paard.
De beweging van het paard wordt bepaald door de verplaatsing van het zwaartepunt ten opzichte van de benen. Bijvoorbeeld; tijdens een voorwaartse galop in het veld ligt het zwaartepunt ver naar voren. En bij een arbeidsgalop in een rijbak ligt het zwaartepunt meer richting de achterhand. Echter, het lichaam is in rusttoestand ondersteund door de benen, het zwaartepunt ligt dan dicht bij het centrum van het paard.
hoe komt beweging tot stand?
Ten gevolge van zijwaartse bewegingen van hoofd-hals ontstaat er voorwaartse verplaatsing van het paardenlichaam. Of zowel door zijwaartse verplaatsing van het zwaartepunt, zijn de benen beurtelings belast en ontlast. Dus tijdens een ontlasting van een been, kan het zich makkelijk omhoog tillen en verplaatsen.
Kortom kun je kunt stellen dat beweging puur door verplaatsing van het zwaartepunt ontstaat, ten gevolge van de hoofd en hals bewegingen. En dat elke keer na een moment van onbalans een been het lichaam weer opvangt. Zodat een val is voorkomen.
het paard vertrouwen
Bij sommigen leeft de gedachten dat een paard eerst aan de teugel moet gaan. Dit zou dan een lichte verzameling zijn, om te voorkomen dat het paard uit balans raakt en zou vallen. Daar staat tegenover dat kenners van de voorwaartse methode het paard volledig vertrouw in het hervinden van de gezamenlijke balans.
het samenstel paard-ruiter
Ik zie vaak, als ik ruiters met het balanceren van hun lichaam help. Dat het loslaten van het paardenhoofd lastig voor hen is. Want de bewegingen van hoofd en hals worden hierdoor in alle richtingen veel ruimer. En het ervaring van de toegenomen deining van het paardenlichaam maakt sommige erg onzeker. Verstandelijk weten we allemaal dat een val van een bereden paard hoogstzelden voorkomt. Maar ja, dit is ratio. Het gevoel en de beleving kunnen zich alleen door vertrouwen beter voelen
bewegingen hoofd en hals
Maar ook balanceert het paard in beweging met zijn hals en hoofd op een vergelijkbare manier. Zoals wij met onze armen doen. Deze balancerende bewegingen kunnen alleen effectief zijn. Als de ruiter zijn paard toestaat hoofd-hals langgerekt te houden en hun bewegingen met zijn armen volgt. Of de teugels laat doorhangen.
Als de hals is opgetild en omhoog gehouden, terwijl het hoofd bij de nek afbuigt. Zoals bij het verzamelen en aan de teugel rijden, dan is het paard, verstoken van zijn evenwichtsmiddel. Het bevindt zich in de situatie van een man die rent met zijn handen in zijn zakken.
Samengevat; als een paard vrij en rustig is, dan is zijn balans vloeiend. Bewegingen zijn in feite gebaseerd op herhaaldelijk verliezen en herstellen van balans. Ofwel onbalans wordt voortdurend herstelt door de benen. De benen vangen het lichaam op. Ze dienen als steun. En worden bijgestaan door de evenwichtsbewegingen van hals-hoofd.
balans verbeteren
Als je vandaag een intelligente opleider hoort zeggen dat de balans van een bepaald paard moet worden verbeterd. Wil het nog niet zeggen dat hij van plan is het paard met zijn benen en handen in een bepaalde houding te dwingen en hem zo te laten bewegen. Het betekent iets héél anders. Om het evenwicht te verbeteren; moet de opleider zijn kracht, behendigheid en vrijheid in het gebruik van hals en hoofd ontwikkelen. Dit kan door middel van oefeningen, tot het moment waarop het paard herhaaldelijk het natuurlijke evenwicht wél zelfstandig kan herstellen.
voorwaartse methode
De voorwaartse methode is een opleidingsmethodiek die op een juist begrip van de balans van het paard in beweging is gebaseerd. De aanpak van scholing, hulpen en ‘houding en zit’ is zeer geschikt voor alle hippische disciplines. Zoals manege lessen, recreatie, endurance, samengestelde wedstrijden en springen en ook als de basis voor jonge dressuurpaarden. Je zult je nu misschien afvragen hoe de voorwaartse principes er in de praktijk uitzien.
Ik zal in de loop van deze serie er nog vele malen op terugkomen. Maar ik kan je een voorbeeld geven. Als je zou beslissen; laten we zeggen dat een springpaard zelfstandig op een natuurlijke manier gebalanceerd moet kunnen bewegen. Dan zal je, om in de beweging van je paard mee te zijn, een voorwaartse lichaamshouding moeten accepteren.
Dit ligt natuurlijk voor de hand, maar misschien is dit ene voorbeeld niet genoeg, dus hier is er nog een. Een paard dat rustig en vrijelijk een obstakel nadert; maakt een extra verlenging van de hals en het hoofd ongeveer één pas voor de sprong. Een van de redenen voor deze beweging is dat het de voorbereiding is voor verschillende bewegingen tijdens de sprong. De ruiter moet hem de vrijheid geven om ze te maken.
Maar wat doe je als het paard de sprong opgewonden nadert? Waarschijnlijk als gevolg van een slechte opleiding of een slechte eerdere rit. En je moet hem tegenhouden; dan zal je daardoor zijn natuurlijke balans tijdens de sprong verstoren. Als je in zo’n geval er op staat om in de toekomst beter te presteren. Dan moet je het paard opnieuw opleiden.
zelfstandigheid
Hoe kun je de zelfstandigheid van het paard snappen? Om me heen zie ik vaak dat een paard als een geesteloos instrument wordt gebruikt. Hij is dan dermate onder controle en moet zo vanuit een opgelegde houding van alles doen, zonder dat het instaat is om zelf zijn houding te bepalen.
Hoe kan het anders?
We kunnen er ook vanuit gaan dat; het paard intuïtief het vermogen heeft om zijn lichaamshouding zelf aan de situatie aan te passen. Zodoende, zodat het paard zelfstandig de situatie inschat en zijn voorwaartse balans aanpast.
zo minmogelijk controle
Denk bijvoorbeeld aan het doorlopen van een grote volte op de linkerhand; de ruiter kan de volte ingaan door naar links te kijken. En de linkerhand van de hals af te bewegen met nauwelijks contact. En dan ervaren wat er gebeurt!
Indien het de eerst keer is, zal de vorm nauwelijks op een grote volte lijken. De volgende keer, tijdens herhalingen kan de ruiter iets meer sturen, omdat hij nu kan inschatten op welk moment het minder goed gaat. Maar wel zo dat hoofd en hals veel vrijheid hebben. Na verloop van tijd begrijpt het paard de grote volte, hoewel de volte nog hoekige lijnen heeft.
Door over een ruime periode de volte op deze wijze te oefenen kan het paard zijn balans ontwikkelen. De spieren groeien waardoor het paard meer controle over zijn hoofd- en halshouding krijgt, bovendien wordt de achterhand leniger en sterker. Dezelfde aanpak werkt ook bij over cavaletti draven, et cetera. Deze aanpak dwingt het paard niet. Het paard wordt met een zachte hand gestuurd. Het gevolg van deze strategie is dat je het paard ‘helpt’, zonder het af te dwingen. Het voorkomt weerstand!
verzamelde gangen
Bij het observeren van het vrije paard in het veld zie je dat het paard, wanneer het rustig is; een langgerekte houding aanneemt en daarom met lange vlakke, efficiënte passen beweegt.
Daar en tegen als het paard opgewonden is; verandert hij de voorwaartse balans naar een meer centralere balans door wat gewicht naar de achterhand te verplaatsen. Dit is mogelijk doordat het hoofd en de hals omhoog gaan en de achterhand zakt. Door de centrale balans, de is houding meer verzameld. Hieruit volgt dat de actie van de benen hoger is. Hoewel het een tamelijke inefficiënt houding is. Namelijk de relatie van verbruikte energie en verplaatsing is minder voordelig, dan als het paard in een langgerekte houding beweegt. Maar de centrale balans is wel evenwichtiger en gracieus.
houding en emotie
Als we de gewone bewegingen van een paard kunnen vergeleken met het lopen en rennen van de mens; dan lijken de verzamelde gangen op de dans. Het is normaal om een vrij lopend opgewonden paard in passage en zelfs een paar passen in piaffe te zien.
Het is duidelijk dat zowel gewone als verzamelde bewegingen en de bijbehorende balans verschuivingen natuurlijk zijn. Bij het vrije paard drukt elke houding een bepaalde emotionele toestand uit. Alleen als een paard in een langgerekte houding stapt, draaft of galoppeert is het rustig.
Daarentegen we kunnen wel stellen dat de Klassieke dressuur een bijzondere discipline is, waarin emotioneel gestimuleerde bewegingen bij het paard worden opgewekt. Terwijl elke verstandige ruiter tijdens een cross-country hoopt; dat zijn paard hem veilig over velden en over hekken zal dragen. En wel zoals het paard het zou doen als wanneer hij vrij en ontspannen in de weide is.
opleiden in de natuurlijke houding
Aan de andere kant zal een vrij paard, wanneer hij moe of lui is of suf van verveling, de hals naar voren en naar beneden houden en zich met slome, onbevangen stappen voortbewegen. Hetzelfde paard zal wanneer hij alert is; met de hals en het hoofd naar voren gestrekt bewegen. En de houding van de hals is enigszins geheven. Dit is ongeveer 45 graden of iets minder, afhankelijk van zijn exterieur. Deze laatste houding is degene die we willen dupliceren in het rijden. Maar hoe? Waar moet een opleiding in de natuurlijke houding aan voldoen?
- De opleiding moet bij het bereden paard; zijn natuurlijke balans en manier van lopen herstellen. Dus we zijn opzoek naar de lichaamshouding die het paard instinctief zou gebruiken als hij vrij, rustig en alert is.
- De hulpen moeten aanvullend zijn aan het doel van opleiding en efficiënt bewegen bevorderen. Dat betekent dat de ruiter in ieder geval het grootste deel van de tijd het paard vrij moet laten bewegen. Of met licht contact, met gestrekte hals en hoofd houding. Dit zonder de natuurlijke evenwichtsinspanningen van het lichaam en de bewegingen van de hals te verstoren.
- De positie van het bovenlichaam van de ruiter; moet in de beweging van het paard mee zijn. De ruiter zal zo min mogelijk ingrijpen om de pogingen van het paard om zichzelf in evenwicht te brengen. Dus niet te verstoren. Alles wat de ruiter doet; mag niet ontaarden in ruw behandelen en moet het paard de gelegenheid geven om bijna vrij te bewegen.
Deze methode werkt, net als elke andere methode, alleen op zijn best als de drie delen; de opleiding, hulpen en de positie van het bovenlichaam harmonieus worden gecombineerd.
de natuurlijke balans van het paard
Paarden presteren op hun best als ze vrij mogen lopen. Want ze kunnen zelfs onder lastige omstandigheden steeds hun natuurlijke balans hervinden. En van richting veranderen. Op de zelfde wijze kan dit ook onder een ruiter. Mits ze op natuurlijke wijze voortbewegen. Omdat paarden in balans minder weerstand bieden, zijn ze gemakkelijk te besturen. Daarom is de voorwaartse methode gebaseerd op het beginsel van vrije beweging.
Hieruit volgt vanzelfsprekend de voorkeur voor hoofdstellen zonder mondstuk(-en). Ten eerste mondstukken belemmeren het vrije gebruik van de tong. Die wel beschouwd een spier met een zeer gevoelige huid is. Hieruit volgt dat de kleinste aanraking al volgt in een optrekkende beweging. Waardoor de natuurlijke samenwerking van de spieren verbreekt. Er ontstaat spanning. Maar ook verstoring van de natuurlijke balans. Ten tweede ten gevolge van de enorme gevoeligheid van de mond veroorzaakt een mondstuk pijn dat resulteert in weerstand. Dit is een van de redenen waarom je tegenwoordig ziet dat paarden met mondstukken in met onnatuurlijke hoofd-hals houdingen bewegen.
Maar ook bij paarden zonder mondstukken in kan de vrije beweging worden tegengewerkt. Waardoor er geen sprake van natuurlijke balans kan zijn. Daarom is het dwingende van verzamelen op de klassieke wijze af te raden.
balans in het midden
Hoe dan wel? Paarden die volgens de voorwaartse methode worden gereden passen zelf hun balans aan de opgave aan. Bijvoorbeeld; tijdens een volte van 20 meter diameter kan de balans meer richting de voorhand van het paard liggen. Daarentegen tijdens een volte van 10 meter diameter zal de balans meer richting de achterhand verplaatsen. Bijgevolg van toegenomen kracht en lenigheid. En inzicht in de bedoeling van de volte door herhaling.
Dus het verzamelen in de zin van het paard een houding opleggen valt buiten de denkwijze van de voorwaartse methode. Anderzijds zou een levendig, opgewekt paard kortstondig zijn balans naar de achterhand kunnen verplaatsen. Waardoor piaffe en passage ontstaan. Dus levenslust is hier de drijfveer in plaats van dwang.
Aangezien dat piaffe en passage buiten het blikveld van de voorwaartse methode valt. Zouden deze oefeningen alleen worden gereserveerd voor spaarzaam en doordacht gebruik als oefening. En alleen door degenen die zeer bekwaam zijn en geïnteresseerd zijn in het opleiden van paarden op specialistisch niveau.
Tenslotte, alleen een methode die is gebaseerd op een vrij bewegend paard kan praktisch zijn voor de meesten. In mijn opinie leidt verzameling zonder specialistisch opleiding tot misbruik van paarden. Want een zachte verzameling, zonder mondstuk, is echt moeilijk te bereiken.
verzameling hardnekkig dogma
Als ik ruiters help met het oplossen van problemen; zie ik vaak de schadelijke gevolgen van verzameling en het aan de teugel rijden. Zelfs beginnersniveaus; dressuurrijden, manege lessen en recreatief rijden, zijn gebaseerd op verzameling, het paard in centrale balans rijden. In mijn opvatting van goed en eerlijk paardrijden; volledig onzinnig. En dan heb ik het nog is over de mishandeling die het paard keer op keer moet ondergaan.
Dit betekent, als de verzameling goed wordt uitgevoerd, dit is bewegen in centrale balans; met de hals hoog en de neus voor de loodlijn, een vaardigheid is die je van de meeste ruiters niet kan verwachten.
Een fout uitgevoerde poging om het paard te verzamelen niet alleen schadelijk, het verstoort de logische voorwaartse opleiding; het zal dus zijn ontwikkeling van een goede voorwaartse balans met balancerende werkingen van de hals en lange vlakke passen vertragen of zelfs belemmeren.
Het toestaan van de natuurlijke balans, dit is de houding waarin het paard uiteindelijk het makkelijkste kan functioneren, met de vrijheid om de houding van hoofd en hals zelf aan te passen. Is feitelijk het eenvoudigste van paardrijden. Een ruiter met een redelijke balans en geen controle dwang heeft kan dit principe binnen een les leren. Hier komen we op een punt. Ik durf zelfs te stellen dat; de controle over alles willen hebben een maatschappelijk probleem is. Lieve mensen laat de teugels vieren.
Uit dit betoog is het wel duidelijk dat ik vind; dat elk paard en ruiter minstens het basisniveau van voorwaartse opleiding moet doorlopen. Dit voorkomt veel paardenleed en frustratie bij de ruiters.
invloed van de natuurlijke gewichtsverdeling
Om de voorwaartse opleidingsmethode te leren begrijpen is het van groot belang om de invloed van gewichtsverdeling beter te begrijpen. Ik geef hier een stukje van de basisbeginselen weer in volgende artikelen wordt het je duidelijker waarom de voorwaartse balans zo invloedrijk is. En ja, ik realiseer me dat deze zienswijze voor velen een enorme omwenteling is. Het enige wat ik je kan zeggen; schuif het niet direct te zijde.
drie vijfde op de voorhand
Het gewicht van het paard is niet gelijkmatig over zijn lichaam verdeeld. Als je een paard neemt, zet hem dan op twee weegschalen. De ene onder de voorhand en de andere onder zijn achterhand, en let op de gewichtsverdeling; op het moment dat het paard ontspannen is en met een langgerekte hals staat; dan zie je dat bijna 3/5 van het gewicht door de voorhand wordt gedragen. Dus een paard van 500 kilogram draagt in een ontspannen houding 300 kilogram op zijn voorbenen.
In beweging zal nog meer gewicht naar de voorhand worden verplaatst. Zodat de achterhand, de motor van de voortstuwing, vrij is om het paard vooruit te duwen. Met andere woorden; voortbeweging is een gevolg van de actie van hoofd en hals die het zwaartepunt richting de schouders verplaatst. En het zwaartepunt dus van de achterhand verwijdert, bevordert de voorwaartse bewegingen enorm.
verlenging van het lichaam
Dus hoe meer het zwaartepunt naar voren is gebracht, deste groter de voorwaartse stuwing van de achterhand in voorwaartse richting is. Bovendien neigt de verplaatsing van het zwaartepunt ertoe dat het paard zijn steunbasis, zijn voor benen, naar voren verplaatst. Het gevolg is dat het paard zijn lichaam verlengt. Hierbij komt ook dat de zwaartekracht de massa naar voren trekt terwijl de achterhand hem in dezelfde richting duwt.
samengevat
Door de verlening van het lichaam worden de beenbewegingen van het paard verlengd … In het geval dat het evenwicht tussen de schouders ligt, kan de achterhand het lichaam alleen naar voren duwen. En het lichaam wordt zelf constant naar voren getrokken door zijn eigen gewicht. Zoals bij jouw lichaam als je in een voorovergebogen positie loopt of rent.
Het is dus goed je te bedenken dat de balans wordt bepaald door de lichaamshouding. Máár ook door de lenigheid en de kracht van de achterhand. Toename van lenigheid en kracht van de achterhand maakt het mogelijk het zwaartepunt weer richting de achterhand verschuift, dit noemen we centrale balans. Het besef van verschuiving van de balans is de rode draad in de voorwaartse opleidingsmethode. Wel met dien verstande dat het paard door vrijheid van hoofd en hals zelf autonoom is in de aanname van een bepaalde lichaamshouding.
conclusie voorwaartse balans
- Op zéér zeldzame uitzonderingen na; is het natuurlijke evenwicht verstoord door de voorwaartse positie van de ruiter zodra het paard wordt bereden.
- De gecontroleerde of onvrijwillige acties van de ruiterhulpen veroorzaken talrijke samentrekkingen. Zodat een deel van de spierkracht van het paard wordt gebruikt om de inwerkingen van ruiter te weerstaan. Je kunt zeggen; deste minder het paard zijn berijder weerstand bied, hoe beter hij in evenwicht kan blijven.
- Aan het begin van zijn opleiding moet het jonge paard (of het te verbeteren oudere paard) een grote bewegingsvrijheid krijgen; anders zal hij zijn natuurlijke evenwicht niet kunnen herstellen.
In dit artikel is de balans van het paard beschreven vanuit het perspectief van de voorwaartse methode; paard in balans bespreekt balans in bredere zin. Het volgende artikel in deze reeks gaat over de beginselen van de voorwaartse opleidingsmethodiek.